Chuyển đổi số Y tế Việt Nam – Hành trình hiện đại hóa Hệ thống chăm sóc sức khỏe
Việt Nam đang thực hiện một cuộc chuyển đổi số toàn diện trong ngành y tế, với tham vọng xây dựng một hệ thống chăm sóc sức khỏe hiện đại, thông minh và hiệu quả. Từ việc số hóa hồ sơ bệnh án đến ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) trong chẩn đoán, Việt Nam đang từng bước khẳng định vị thế mới trong khu vực về công nghệ y tế, thể hiện qua chính sách đột phá, hợp tác quốc tế sâu rộng, và đầu tư mạnh mẽ vào nghiên cứu – phát triển (R&D).
Chuyển đổi số không còn chỉ là xu hướng mà là yêu cầu tất yếu để nâng cao năng lực hệ thống y tế, đặc biệt sau đại dịch COVID-19 – khi dữ liệu, kết nối và công nghệ đã chứng minh vai trò sống còn trong việc bảo vệ sức khỏe cộng đồng. Việt Nam hướng đến chuyển đổi tư duy và mô hình chăm sóc sức khỏe, lấy người dân làm trung tâm, dữ liệu làm nền tảng và công nghệ làm động lực phát triển.
BIODAS Team tổng hợp từ các nguồn chính thống của Bộ Y tế và WHO, cập nhật các chính sách, kết quả và thách thức trong hành trình chuyển đổi số y tế Việt Nam đến năm 2030.
1. Giới thiệu
Việt Nam đang bước vào giai đoạn chuyển đổi số mạnh mẽ trong mọi lĩnh vực, trong đó y tế là ngành tiên phong. Mục tiêu hướng đến là xây dựng hệ thống chăm sóc sức khỏe lấy người dân làm trung tâm, tích hợp công nghệ số, dữ liệu lớn và trí tuệ nhân tạo nhằm tối ưu hóa quản lý, điều trị và dự phòng bệnh tật.
2. Khung chính sách chuyển đổi số y tế
Chính phủ Việt Nam đã thể hiện quyết tâm mạnh mẽ trong việc hiện đại hóa hệ thống y tế thông qua các chính sách chiến lược. Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị (2023) đặt ra tầm nhìn đến năm 2030:
- Thuộc nhóm 50 quốc gia hàng đầu thế giới về năng lực cạnh tranh số;
- Thuộc nhóm 3 quốc gia dẫn đầu Đông Nam Á về nghiên cứu và phát triển trí tuệ nhân tạo.
Đề án Chuyển đổi số y tế giai đoạn 2023–2025 cụ thể hóa tầm nhìn này với 5 trụ cột: phát triển hạ tầng dữ liệu, hệ sinh thái y tế số, ứng dụng AI và Big Data, bảo mật thông tin, và đào tạo nhân lực y tế số.
Cập nhật từ Bộ Y tế (2024)
Tại Cuộc họp Nhóm đối tác y tế, Bộ trưởng Đào Hồng Lan nhấn mạnh chuyển đổi số là ưu tiên chiến lược để đạt Bao phủ chăm sóc sức khỏe toàn dân (UHC) và Mục tiêu phát triển bền vững (SDGs).
- Ban hành Nghị quyết 157-NQ/BCSĐ và Quyết định 5316/QĐ-BYT định hướng đến 2030.
- Triển khai hồ sơ sức khỏe điện tử tích hợp VNeID, bệnh án điện tử, Telehealth, thanh toán không tiền mặt, cơ sở dữ liệu dược quốc gia, ứng dụng AI chẩn đoán.
Cập nhật từ Bộ Y tế (2022)
Thứ trưởng GS.TS Trần Văn Thuấn khẳng định chuyển đổi số đóng vai trò lớn trong kiểm soát dịch COVID-19, thông qua các nền tảng khai báo y tế, xét nghiệm, tiêm chủng, khám bệnh từ xa và tư vấn trực tuyến.
- Hơn 1.000 cơ sở triển khai Telehealth trên toàn quốc.
- Đề án 06 về định danh điện tử là nền tảng kết nối dữ liệu y tế quốc gia.
- Đang hoàn thiện Nghị định quản lý dữ liệu y tế và cập nhật các Thông tư 46/2018, 49/2017, 54/2017.
3. Sổ sức khỏe điện tử – Bước đột phá lịch sử
Một trong những cột mốc mang tính lịch sử là Sổ sức khỏe điện tử, triển khai từ ngày 01/7/2025 theo Nghị định 102/2025/NĐ-CP. Đây là nền tảng kết nối giữa người dân, bác sĩ, cơ sở y tế và bảo hiểm – giúp mỗi công dân có một hồ sơ y tế điện tử thống nhất.
Sổ sức khỏe điện tử không chỉ là công cụ lưu trữ mà còn là hệ sinh thái dữ liệu y tế thông minh, nơi bác sĩ có thể truy cập thông tin nhanh chóng, người dân tự theo dõi sức khỏe, và cơ quan nhà nước phân tích số liệu để hoạch định chính sách hiệu quả.
Cập nhật: Tích hợp trực tiếp với VNeID, cho phép khám bệnh bằng CCCD, thanh toán không tiền mặt, giảm thủ tục hành chính, tăng minh bạch chi trả BHYT.
4. Xây dựng hệ thống quản lý dữ liệu y tế thống nhất
Việt Nam đang xây dựng hệ thống quản lý dữ liệu y tế tập trung, thống nhất và thông minh, kết nối xuyên suốt từ trung ương đến cơ sở. Hệ thống cho phép lưu trữ, truy xuất và phân tích toàn bộ dữ liệu khám chữa bệnh, sử dụng thuốc, bảo hiểm, phục vụ dự báo và phòng bệnh chủ động.
Thực tiễn địa phương: Tại Nghệ An, 100% cơ sở y tế đã ứng dụng phần mềm quản lý và thanh toán BHYT điện tử, đạt 97% lập hồ sơ sức khỏe toàn dân, nhiều bệnh viện triển khai bệnh án điện tử và liên thông dữ liệu với hệ thống trung ương.
5. Phát triển y học di truyền đặc trưng người Việt
Dự án VinBigData đã hoàn thành bản tham chiếu hệ gen đầu tiên cho người Việt, tạo nền tảng khoa học quan trọng cho y học cá thể hóa (precision medicine). Dữ liệu gen giúp dự đoán nguy cơ mắc bệnh mãn tính (tim mạch, tiểu đường, ung thư) và phản ứng bất lợi với thuốc, mở ra kỷ nguyên cá nhân hóa điều trị tại Việt Nam.
6. Thách thức và giải pháp
- Rò rỉ dữ liệu cá nhân và nguy cơ khai thác trái phép.
- Phân tán dữ liệu, thiếu mã hóa bảo mật.
- Tấn công mạng (ransomware) vào hệ thống bệnh viện.
- Khung pháp lý chưa đồng bộ giữa các cấp.
- Khoảng cách số giữa thành thị và nông thôn.
WHO khuyến nghị: Việt Nam cần đầu tư mạnh mẽ vào an ninh mạng y tế, đào tạo nhân lực quản trị dữ liệu và đảm bảo công bằng kỹ thuật số – không để ai bị bỏ lại phía sau.
7. Tương lai y tế số Việt Nam
Tương lai y tế Việt Nam là hệ thống thông minh, kết nối, lấy người dân làm trung tâm, nơi công nghệ là công cụ, dữ liệu là tài nguyên và niềm tin là nền tảng. Với sự đồng hành của WHO, WB, UNDP và các doanh nghiệp công nghệ, Việt Nam đang xây dựng hệ sinh thái y tế số bền vững, kết nối giữa chính phủ số – kinh tế số – xã hội số.
Đến năm 2030, Việt Nam hướng tới trở thành quốc gia đi đầu Đông Nam Á về y tế số, nơi người dân được chăm sóc và bảo vệ sức khỏe chủ động nhờ dữ liệu, công nghệ và đổi mới sáng tạo.
8. Tài liệu tham khảo
- [1] Nghị quyết 57-NQ/TW – Đột phá phát triển khoa học và chuyển đổi số quốc gia
- [2] Quyết định 2491/QĐ-BYT năm 2023 – Nhiệm vụ trọng tâm chuyển đổi số y tế
- [3] Nghị định 102/2025/NĐ-CP – Quản lý dữ liệu y tế
- [4] Báo Nhân Dân – Hoàn thành giải mã gene người Việt đầu tiên
- [5] Báo Chính Phủ – Thách thức trong chuyển đổi số y tế
- [6] Bộ Y tế – Cuộc họp Nhóm đối tác y tế (2024)
- [7] Bộ Y tế – Chuyển đổi số y tế cần thiết cho người dân (2022)